Đối với người dân Việt Nam thì lễ cúng tất niên vô cùng quan trọng trong một năm. Đây là lễ cúng với mục đích tưởng nhớ công ơn người đã mất và là dịp để mọi người quây quần mong ước năm mới mọi sự thành công. Bạn đọc có thể tham khảo thêm thông tin về nghi thức, mâm cúng và cách lưu ý khi cúng dưới đây.

Ý nghĩa cúng tất niên của người Việt
Thông thường, thực hiện nghi lễ cúng tất niên cuối năm chính là phong tục lưu giữ bản sắc văn hóa của người dân Việt. Trong đó, hành động thắp hương, dâng lễ mâm cúng chính là cách để truyền đạt giá trị văn hóa truyền thống đối với các thế hệ sau.

Cúng tất niên mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với người Việt Nam như sau:

Đây là dịp để gia đình sum họp, tưởng nhớ công ơn to lớn của ông bà tổ tiên. Vào lễ cúng này, con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và biết ơn của mình đối với người sinh thành, dưỡng dục.
Là lời cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc của gia chủ. Gia chủ dâng lên các lễ vật để cầu xin tổ tiên phù hộ cho gia đình có được năm mới tốt lành, mọi người khỏe mạnh, hạnh phúc.

Mâm cúng tất niên bao gồm những gì?
Thực hiện lễ cúng tất niên đòi hỏi bạn chuẩn bị mâm cúng đầy đủ, thịnh soạn. Trong đó mỗi vùng miền sẽ có những mâm cúng tất niên khác nhau như sau:

Mâm cúng tất niên tại miền Bắc
Trên mâm cỗ cúng tất niên người miền Bắc cần có đầy đủ 4 bát, 4 đĩa đối với mâm cỗ nhỏ hay 6 bát, 6 đĩa, 8 bát, 8 đĩa đối với mâm cỗ lớn.

4 bát bao gồm bát giò heo hầm măng lưỡi lợn, bát bóng thả, bát miến, bát mọc.
4 đĩa gồm: đĩa giò lụa, đĩa chả quế, đĩa thịt gà, đĩa thịt heo
Tùy điều kiện từng gia đình mà mâm cỗ cúng sẽ có thêm nhiều món ăn khác nhau.

Mâm cúng tất niên tại miền Trung
Đối với người Miền Trung thường không yêu cầu mâm cỗ có số lượng 4-4, 6-6 hay 8-8 bát đĩa. Tuy nhiên có một số món đặc sản không thể thiếu đối với mâm cúng ngày tất niên miền Trung như giò lụa, thịt gà, thịt lợn, măng khô, miến xào.

Mâm cúng tất niên tại miền Nam
Mâm cỗ cúng ngày tất niên của người miền Nam thường có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, chả giò, nem, gỏi tôm thịt… Ngoài ra còn có một số món khác như canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu, thịt lợn luộc, củ kiệu..

Mỗi vùng miền sẽ có những đặc trưng riêng về mâm cúng giỗ vào ngày tất niên. Do vậy tùy theo điều kiện gia đình, phong tục từng vùng để lựa chọn mâm cỗ cúng phù hợp với tấm lòng thành kính.

Xem thêm: Bộ vàng mã tất niên gồm những gì? Văn khấn và cách hoá vàng

Thời gian cúng tất niên tốt nhất Giáp Thìn 2024
Hàng năm, ngày cúng tất niên sẽ rơi vào buổi sáng hoặc chiều ngày 30/12 âm lịch đối với năm đủ và ngày 29/12 đối với năm thiếu. Riêng đối với năm 2024, gia chủ có thể tổ chức lễ tất niên vào 30/12 âm lịch tương ứng ngày 09/02/2024 dương lịch.

Theo chuyên gia tư vấn phong thủy thì một số khung giờ tốt để chuẩn bị mâm cúng tất niên như:

Ngày 28 tháng Chạp có giờ hoàng đạo là: Dần (3h-5h), Mão (5h-7h), Tỵ (9h-11h), Thân (15h-17h), Tuất (19h-21h), Hợi (21h-23h).
Ngày 29 tháng Chạp có giờ hoàng đạo là: Tý (23h-1h), Sửu (1h-3h), Thìn (7h-9h), Tỵ (9h-11h), Mùi (13h-15h), Tuất (19h-21h).
Ngày 30 tháng Chạp có giờ đẹp gồm Tý (23h-1h), Dần (3h-5h), Mão (5h-7h), Ngọ (11h-13h), Mùi (13h-15h), Dậu (17h-19h).

Đây là lễ cúng mang ý nghĩa sum họp con cháu, đoàn kết, quây quần ấm cúng bên nhau. Tốt nhất chúng ta nên tổ chức lễ cúng vào ngày cuối cùng trong năm để theo đúng phong tục từ xa xưa để lại.

Cách bày biện trang trí mâm cúng tất niên
Bày trí mâm cúng lễ tất niên mang ý nghĩa quan trọng và cần thể hiện sự thành tâm của gia chủ. Trong đó, bạn có thể chia thành mâm cúng gia tiên và mâm cúng ngoài trời ở trước sân nhà.

Các lễ vật thiết yếu cần có trong mâm cỗ như nhang và đèn để cầu nối âm dương, sự giao thoa giữa ánh sáng Mặt Trời và Mặt Trăng. Tùy từng vùng miền, gia đình sẽ có những bộ lễ vật khác nhau trên mâm cúng. Ví dụ như mâm ngũ quả, giấy tiền, hoa tươi, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng, mâm cúng chay hoặc mặn tùy theo.

Bài văn cúng tất niên Giáp Thìn 2024

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)

• Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
• Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
• Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
• Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
• Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
• Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
• Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm …

Tín chủ (chúng) con là: …

Ngụ tại…

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.

Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.

Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.

Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).

Xem thêm: 5 Bài văn khấn cúng tất niên trong nhà, ngoài trời cuối năm 2023

Nghi thức cúng tất niên cuối năm

Trong nghi thức cúng khấn cúng tất niên cần lưu ý về cung cách người thực hiện và bài văn khấn như sau:

• Cung cách thực hiện người khấn: Người khấn cần mặc trang phục quần áo tươm tất, lịch sự, thái độ thành khẩn, trang trọng. Lời đọc khấn cần vừa đủ nghe với sự ngắt quãng hợp lý, tránh phát âm sai hay đọc không đúng âm điệu.
• Người lựa chọn thực hiện khấn lễ cúng cần nên tránh tuổi tam tai, tránh  người đang chịu tang, gặp vận hạn.
• Bài văn khấn phù hợp dành cho gia đình hay cúng tất niên cơ quan tùy theo.

Lưu ý khi cúng tất niên cuối năm
Lễ cúng tất niên cần thực hiện chỉn chu, tránh các điều kiêng kỵ để thể hiện lòng thành của mình đối với bề trên. Trong đó có một số lưu ý mà gia chủ cần quan tâm khi cúng tất niên như:

Tùy vào điều kiện gia đình để chuẩn bị mâm cúng ít hay nhiều nhưng cần có các món ăn truyền thống ngày Tết bày biện chu đáo, sạch sẽ.
Để lễ cúng tất niên trang nghiêm thì gia chủ cần dọn dẹp bàn thờ, nhà cửa sạch sẽ.
Tất niên là bữa cơm sum vầy nên có đầy đủ các thành viên để thể hiện sự sum họp, ấm cúng. Không cãi nhau, chửi mắng mà chỉ nên nói những chuyện vui vẻ cho năm mới.
Các câu hỏi về mâm cúng tất niên
Cúng tất niên ở trong nhà hay ngoài trời?
Lễ cúng tất niên sẽ được diễn ra ở bàn thờ gia tiên, Thần linh tại gia đình. Trước ngày cúng tất niên thì gia chủ sẽ dọn dẹp, bày biện bàn thờ sạch sẽ, tươm tất. Nếu gia đình có điều kiện thì có thể bày biện thêm một lễ cúng tất niên ở ngoài sân, ngoài trời.

Nên cúng chay hay cúng mặn?
Mâm cúng tất niên chay hay mặn sẽ phụ thuộc rất nhiều vào văn hóa, tín ngưỡng của từng gia đình, vùng miền. Đối với Phật tử thường sẽ cúng tất niên bằng đồ chay. Đối với người bình thường thường sẽ cúng bằng các món ăn mặn. Cho dù là mâm cỗ chay hay mặn cũng cần thể hiện lòng thành kính, biết ơn tổ tiên.

Trên đây là một số chia sẻ về lễ cúng tất niên cuối năm của mỗi gia đình theo từng vùng miền khác nhau. Tùy theo điều kiện của gia chủ để chọn lựa mâm lễ cúng tương ứng để gia đình quây quần bên nhau dâng lên tổ tiên. Nghi lễ ý nghĩa này đã được lưu truyền bao đời và con cháu nên duy trì để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, thần linh.